ऐतिहासिक भूमि

पन्ध्रौं शताब्दीको अन्त्य र सोह्रौं शताब्दीको प्रारम्भमा करिब ५०० वर्षअघि पाल्पाका राजा मणिमुकुन्द सेनको पालामा तत्कालीन सेनाले मौलो गढी ढुङ्गा स्थापना गरी कालिका भगवतीको पूजा गरेको किंवदन्ती छ। उनको किल्ला उक्त राजाको विलयपछि ढुङ्गा राखिएको ठाउँमा एउटा ठूलो सालको रुख थियो, ओरिपोरीको ढुङ्गाको पर्खाल, धमीराले खाएको काठको टुक्रा, कालो रंगका गोलाकार ढुङ्गाहरू थिए । एक सर्प, र लगभग खरानी जस्तै हतियार पनि। सन् १९९० को भूकम्पमा सोही वर्षको रुख ढलेर त्यहाँका ऐतिहासिक वस्तु तथा संरचना ध्वस्त भएका थिए । गाउँका आदिवासीहरू बिस्तारै अन्यत्र पलायन हुन थाले। आप्रवासीहरूले त्यति चासो दिएनन्। मन्दिर जाने र पूजा गर्ने चलन बिस्तारै लोप भयो । २०३२ माघमा गैँडाकोट–१ निवासी काशिनाथ पौडेलले सपनामा कालिका मगवती देखेपछि ह.कुमानसिंह गुरुङसँगै मन्दिर स्थलमा पुगेका थिए । केही दिनपछि सबै गाउँलेहरूले आफ्नो गतिविधिले ढुङ्गा र माटोले एउटा सानो मन्दिर बनाए ।

सेवा समिति गठन

२०३७ सालको श्रीकृष्ण जन्माष्टमीका दिन भगवान् श्रीकृष्णको पूजा–आराधना र २४ घण्टे अखंड हरिकीर्तन सम्पन्न भएपछि हरेक वर्ष भगवान् श्रीकृष्णको पूजा–आराधना र हरिकीर्तन गर्न २०३७ सालको आश्विन २५ गते धार्मिक सेवा समिति गठन गरिएको थियो । । सोही समितिले २०३८ बडादशैँबाट श्री काशिनाथ पौडेलको प्रेरणामा मौलाकालिका मन्दिरमा भगवती पूजा गर्ने र गुरुयोजनाअनुसार उक्त क्षेत्रको धार्मिक, अध्यात्मिक, ऐतिहासिक, सामाजिक र पर्यटकीयस्थलका रूपमा विकास गर्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ ।